Effect €100 mln. extra voor kinderopvang in 2014

Duidelijkheid over besteding € 100 mln.
Al geruime tijd gonsde in de media de extra € 100 mln. die aan de kinderopvangbegroting zou worden toegevoegd. Inmiddels is duidelijk dat die € 100 mln. er komt en wordt ingezet voor de huishoudens met kinderopvang en een verzamelinkomen vanaf ca. € 50.000 per jaar. Voor hen wordt de toeslagtabel met enkele procentpunten opgeplust.
Zie Kamerbrief intensivering kinderopvangtoeslag 2014

Effect op meer dan 60% van de huishoudens met kinderopvang
De keuze van het kabinet - om de maatregelen te richten op de hogere inkomens (in plaats van lage inkomens zoals in de eerste plannen de bedoeling was) - is goed voor de branche. Met de focus op deze inkomensgroep profiteren niet minder dan ruim 400.000 kinderen en hun ouders van deze nieuwe maatregel.

Sigaar uit eigen doos voor gezinnen?
Wel is het nog even de vraag of het netto inkomenseffect op huishoudens met kinderopvang zo groot is aangezien de maatregel wordt bekostigd uit de hervorming van (lees: ‘bezuinigingen op’) de andere kindregelingen. Wat er bij komt aan kinderopvangtoeslag kan dus nog gecompenseerd worden door kortingen op andere regelingen waarvan huishoudens met kinderen gebruik maken.

Effect op lastenverdeling macroniveau nog onduidelijk
Als we op basis van de laatste kinderopvangbegroting de lastenverdeling tussen Rijk, werkgevers en overheid op een rij zetten op basis van de zien we het volgende beeld:

In 2012 was sprake van een evenredige verdeling van de lasten. Na 2012 loopt op macroniveau het kostenaandeel voor ouders op van 33% naar 39% en loopt de Rijksbijdrage terug naar iets meer dan 20%. Van de € 100 mln. extra wordt de helft (€ 50 mln.) ingezet om de vaste voet (werkgeversbijdrage) voor de hoge inkomens vanaf € 120.000 deels te herstellen.

In de oorspronkelijk plannen ontvangen die geen enkele toeslag meer, in de nieuwe plannen ontvangen zij een toeslag ter hoogte van 18% van de kosten (was 33% in 2012).
Als er € 50 mln. extra toeslag wordt ingezet voor hoge inkomens in 2014 zou je kunnen verwachten dat de kostenverdeling op macroniveau gunstiger zou uitvallen in het voordeel van ouders en zou opschuiven van 39% in de richting van de 33% in 2012. Dat gebeurt echter niet en heeft te maken met de toeslag-administratie waarop de lastenverdeling is gebaseerd.
Door het herstellen van de vaste voet komen er ca. 30.000 kinderen terug in de landelijke toeslag-administratie waarvoor ouders - geen 39% - maar 82% van de kosten uit eigen zak betalen. Het gevolg van die specifieke maatregel kan dus zijn dat in 2014 de kostenverdeling op macroniveau nog iets schever komt te liggen dan in de huidige begroting. Duidelijk is wel dat de nieuwe maatregel niet zal leiden tot herstel van de evenwichtige lastenverdeling tussen ouders, Rijk en werkgevers die in 2012 was bereikt.

Conclusie
De keuze van het kabinet om de extra middelen in te zetten op de hoge inkomens is voor de branche als geheel een goede zaak. Het effect op de vraag naar opvang is echter nog onduidelijk en mede afhankelijk van de besluitvorming over de andere kindregelingen in 2014.
Neveneffect van de maatregel is dat onderzoekers, adviseurs en beleidsmakers dankzij de maatregelen weer volledig zicht krijgen op het gebruik van opvang onder alle huishoudinkomens.
Zie ook Lentekriebels en het zwarte gat.. (mei 2012)

‍